Lei�beiningar Rsvi�-290 2.03 �tg. 4.0 �tg.dagur 07/18/2023

2.03 Stroks�nataka fr� �ndunarf�rum

Tilgangur

A� l�sa almennum atri�um vi� t�ku stroks�nis fr� �ndunarf�rum.

N�nari uppl�singar um vi�komandi ranns�knir er a� finna � lista ne�st � skjali.

Hver framkv�mir og hven�r

Heilbrig�isstarfsma�ur sem hloti� hefur �j�lfun � t�ku stroks�nis.

Efni og �h�ld

Einnota hanskar
Tunguspa�i fyrir h�lsstrok
S�nat�kusett
- Bakter�uranns�knir: eSwab (Copan Liquid Amies Elution Swab), Transwab (Sigma) e�a samb�rilegir pinnar.
  - Glasi me� bleikum (eSwab) e�a fj�lubl�um (Transwab) tappa fylgir brei�ur pinni sem hentar h�lsi og nefi.
  - Glasi me� bl�um (eSwab) e�a appels�nugulum (Transwab) tappa fylgir grannur pinni fyrir t�ku nefkokss�na.
- Veiruranns�knir: Sigma VCM strokpinnar. Tveir pinnar fylgja me� hverju glasi, einn brei�ur og einn grannur. �essi gl�s eru a�eins notu� fyrir veiruranns�knir. �au eru ekki noth�f fyrir chlamydiu e�a gonorrhoea ranns�knir me� �v� t�ki (Cobas 4800), sem n� er nota� vi� ��r greiningar vi� S�kla- og veirufr��ideild LSH.

wab strokpinnar fyrir bakter�uranns�knir

Transwab strokpinnar fyrir bakter�ur�ktun

Sigma VCM strokpinnar fyrir veiruranns�knir

Framkv�md

Au�kenni sj�klings

Til a� tryggja a� s�ni s� teki� �r r�ttum einstaklingi er sj�klingur spur�ur um nafn og kennit�lu og �a� bori� saman vi� pers�nuau�kenni � bei�ni og l�mmi�um. Ef sj�klingur er �f�r um a� veita �essar uppl�singar sj�lfur er au�kenni sta�fest af hj�krunarfr��ingi, l�kni, a�standanda e�a af au�kennisarmbandi.

Undirb�ningur

S�natakan er �tsk�r� fyrir sj�klingi.
Hendur eru hreinsa�ar og fari� � hanska og a�rar vi�eigandi pers�nuhl�far. Ef taka � s�ni fyrir COVID-19 er fari� � vi�eigandi hl�f�arb�na�.
Sko�a� er hvort eitthva� komi � veg fyrir t�ku s�nis �r nefi/nefkoki.
Strokpinni er tekinn �r umb��um og �ess g�tt a� snerta ekki �ann hluta sem er ne�an vi� merktan brotsta� me� fingrum. Einnig er �ess g�tt a� l�ta pinna ekki snerta �nnur sv��i en taka � s�ni fr�.

Nasastrok

Strokpinni me� brei�u skafti er v�ttur � dau�hreinsu�u saltvatni og stroki� nokkrum sinnum ��tt yfir s�nat�kusta�.
Stroki� er teki� fremst �r nefbroddi og innan �r b��um nasav�ngjum (1-2 cm inn), sj� mynd. Sami pinni er nota�ur � b��ar nasir, sj� mynd 1.
Pinni er dreginn �t og settur � flutningsglas.
Pinni er brotinn vi� merki� og flutningsglasi loka� vandlega.

Nefkoksstrok

H�f�i sj�klings er halla� eil�ti� aftur.
Strokpinna me� gr�nnu skafti er stungi� inn um n�s og l�tinn fylgja botni nefgangsins �ar til hann st��vast vi� bakvegg nefkoksins, sj� mynd 2.
Pinna er sn�i� varlega nokkrum sinnum. Sj�klingur getur h�sta� vegna �essa.
Pinni er dreginn varlega �t og settur � flutningsglas.
Pinni er brotinn vi� merki� og flutningsglasi loka� vandlega.

Myndani�ursta�a fyrir nasopharyngeal swab technique

H�lsstrok

Sj�klingur er l�tinn opna munninn og tungunni �r�st mj�klega ni�ur me� tunguspa�a, sj� mynd 3.
Strokpinna me� brei�u skafti er�stroki� ��tt yfir h�lskirtla og bakvegg koksins og pinnanum sn�i� � me�an.
Pinni er�tekinn �t og settur � flutningsglas.
Pinni er brotinn vi� merki� og flutningsglasi loka� vandlega.

S�ni fr�

sk�tum (nefholum) (a�eins framkv�mt af H�ls-, nef- og eyrnal�knum)

Teki� er stroks�ni fr� opi sk�ta (nefholuopi) e�a fr� �tfer� �r skoli fr� sk�ta (nefholu).
Pinni er settur � flutningsglas.
Pinni er brotinn vi� merki� og flutningsglasi loka� vandlega

Fr�gangur

Fylgt er lei�beiningum um

�rugga losun s�nat�kuefna og �halda

Fylgt er lei�beiningum um

�tfyllingu bei�na, merkingu, fr�gang og sendingu s�na

Fari� er �r h�nskum og hendur hreinsa�ar.

Flutningur og geymsla s�na

Flutningur vi� stofuhita innan tveggja klukkustunda fr� s�nat�ku.

Strok � bakter�ur�ktun eru geymd � stofuhita e�a k�li � allt a� 24 klukkustundir.

Strok � sveppar�ktun eru geymd � stofuhita

� allt a� 24 klukkustundir.

Strok � veiruleit eru geymd � k�li

� allt a� 24 klukkustundir.

N�nari uppl�singar um ranns�knir �

stroks�num m� sj� �

�j�nustuhandb�k

og eftirfarandi skj�lum:

�ndunarf�ri - Bordetella pertussis PCR

�ndunarf�ri - Bordetella pertussis r�ktun

�ndunarf�ri - Cystic fibrosis

�ndunarf�ri - H�ls - bakter�ur

�ndunarf�ri - H�ls - epiglottitis

�ndunarf�ri - H�ls - Vincents angina

�ndunarf�ri - Nef/nefkok - bakter�ur, sveppir

�ndunarf�ri - Sk�tar - bakter�ur, sveppir

�ndunarf�ri - PCR: Chlamydia pneumoniae, Legionella pneumophila, Mycoplasma pneumoniae

�ndunarf�ras�ni � veiruleit

Myndb�nd

Myndband um t�ku strok fr� sinusopi

Myndband um t�ku nefkoksstroks

Myndband um t�ku h�lsstroks

Atvik

Ef menga� flutnings�ti hellist ni�ur er �a� me�h�ndla� sem s�ttmenga�ur leki og ef �a� slettist � starfsmann er �a� me�h�ndla� sem vessamengun og skr�� atvikaskr�.

�menga� flutnings�ti er ska�laust og m� farga � almennan �rgang.

Heimildir

Copan Diagnostics Educational and Training Videos.

2.03 Stroks�nataka fr� �ndunarf�rum

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi