Lei�beiningar Rs�k-632 2.02.40 �tg. 7.0 �tg.dagur 11/12/2022

2.02.40 �ndunarf�ri - H�ls/munnhol - Vincent�s angina

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i
Heiti ranns�knar: H�lsstrok - Greining Vincent�s angina me� Gramslitun
Samheiti:
P�ntun: Bei�ni um s�klaranns�kn e�a Cyberlab innan LSH. Ver�: Sj� Gjaldskr�

�bending

Vincent's angina er algengt heiti � sl�mri s�kingu � munnholi, g�mum/tannholdi og h�lsi, sem talin er orsakast af bl�ndu bakter�a. �nnur heiti eru

„

necrotizing ulcerative gingivitis" (NUG) e�a "fusospirochetal disease". S�kingunni, sem oft er mj�g s�rsaukafull, fylgir gjarnan hiti, h�fu�verkur, vond lykt af andard�tti og eitlast�kkanir � h�lsi. Oft brenglast brag�skyn. S�kingin hefst oft skyndilega ("acute necrotizing ulcerative gingivitis", ANUG) og er �a� s�rsaukafull a� �a� er erfitt a� tyggja. Einkennandi er a� einhverskonar himna myndast yfir s�kta sv��inu og myndast s�r ef reynt er a� fjarl�gja hana.

S�kingarvaldar eru

Fusobacterium spp., Borrelia spp.

og a�rar loftfirr�ar bakter�ur

S�rstaklega eru �ar nefndar

Fusobacterium necrophorum og nucleatum, Borrelia vincentii

Spirochaeta denticulata, Prevotella spp., Porphyromonas gingivalis, Tannerella forsythensis, Treponema denticola

ofl.

Bacteroides urealyticus

forsythus,

en ekki

B. fragilis

h�purinn, eru einnig � me�al orsakavalda s�kinga � munnholi.

S�kingin er me�h�ndlu� me� penisill�ni e�a metr�n�daz�li.

ATH.:

Munnangur-s�r ("canker sores", "aphthous ulcers") hafa enga �ekkta �rveru sem ors�k og

skyldi �v� ekki r�kta.

Grunnatri�i ranns�knar

Helsta lei�in til greiningar er sm�sj�rsko�un � Gram�s- (e�a methylene blue-) litu�u skafi e�a

stroki, sem teki� er fr� s�ri/s�ktu sv��i. Ef miki� s�st af gormlaga bakter�um (spirochaetum),

Gram neikv��um st�fum sem mj�kka til endanna (fusiform st�fum) og kleyfkjarna �tfrumum

� s�ninu bendir �a� til Vincent�s angina. S� sj�klingur jafnframt me� d�miger� kl�n�sk

einkenni �ykir greiningin vera lj�s.

Einnig m� reyna r�ktun e�a kjarns�rum�gnun (NAAT) fyrir

F. necrophorum

(s��arnefnda ranns�knin ekki ger� � S�kla- og veirufr��ideild Lsh).

S�nataka

�l�t og �h�ld

Sm�sj�rgler (ef tilt�kt).

Bakter�ur�ktunarpinni e�a tannholdsskafa.

Ger� og magn s�nis

Strok e�a skaf fr� s�ktu sv��i.

L�sing s�nat�ku

Stroki e�a skafi fr� s�ktu sv��i anna�hvort stroki� beint � gler e�a bakter�ur�ktunarpinni sendur.

Betra ef s�ni er sett beint � gler. S�ni� er �� l�ti� �orna � glerinu, sem hefur veri� merkt sj�klingnum. Til a� s�ni� nuddist ekki af vi� flutninginn er gott a� leggja anna� gler yfir og l�ma �au saman.

�rugg losun s�nat�kuefna og �halda

Sending og geymsla

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

�tfylling bei�na, merking, fr�gangur og sending s�na

Geymsla ef bi� ver�ur � sendingu

S� sendur bakter�ur�ktunarpinni �arf hann a� berast innan s�larhrings, annars er h�tt vi� a� sm�j�rsko�unin gefi ekki r�tta mynd. Gler �tti l�ka a� berast sem fyrst, helst innan s�larhrings. Geyma m� vi� stofuhita e�a � k�li.

Flutningskr�fur

M� flytja vi� stofuhita. Vanda fr�gang sm�sj�rglers �annig a� �a� brotni ekki.

Ni�urst��ur

Svar

S�ni� er sm�sj�rsko�a� sem fyrst eftir komu � deildina og svara� strax eftir �a�.

Svari� birist rafr�nt � Cyberlab og skriflegt svar sent ef bei�andi hefur ekki a�gang a� rafr�nu svari.

T�lkun

Fari d�migert �tlit sm�sj�rsko�unar saman vi� einkenni, m� �tla a� greining s� komin.

Heimildir

Carroll KC, Pfaller MA og f�l. Manual of Clinical Microbiology.
Amy L. Leber. Clinical Microbiology Procedures Handbook.

2.02.40 �ndunarf�ri - H�ls/munnhol - Vincent�s angina

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi