Lei�beiningar Rsvi�-296 2.03 �tg. 6.0 �tg.dagur 10/09/2023

2.03 Hr�kas�ni

Tilgangur

A� l�sa almennum atri�um vi� t�ku hr�kas�nis til greiningar � loftvegas�kingum.

N�nari uppl�singar um ranns�knir � hr�kas�ni er a� finna � lista ne�st � skjali.

Hver framkv�mir og hven�r

L�knir, hj�krunarfr��ingur e�a sj�kra�j�lfari sj�klings a� bei�ni l�knis.

Efni og �h�ld

Dau�hreinsa� glas me� skr�fu�u loki
Vatnsglas
N�rnabakki (fyrir munnvatn og skol)
Hl�f�arb�na�ur:
- Hanskar �egar smitefni er me�h�ndla�
- Plastsvunta e�a hl�f�arsloppur
- Skur�stofugr�ma
- Ef minnsti grunur er um berkla er notu� f�nagnagr�ma.

Framkv�md

T�masetning og sta�setning s�nat�ku

S�ni er teki� fyrir s�klalyfjagj�f s� �ess kostur. V�xtur sveppa b�list �� s��ar (eftir lyfjagj�f) en v�xtur bakter�a eftir bakter�ulyfjagj�f.
M�lt er me� a� taka hr�kas�ni a� morgni, gjarnan eftir �ndunar�fingar e�aloft��ame�fer�. �essi t�masetning eykur n�mi ranns�kna �v� �� er sl�mframlei�slan gjarnan mest og meiri l�kur a� n� sveppum sem hafa vaxi� � lungum yfir n�ttina.
Ef grunur er um smitandi �rverur er s�ni teki� � einb�li.
Ef minnsti grunur er um berkla er notu� sj�krastofa sem uppfyllir kr�fur um einangrun vi� ��asmitg�t.
Fyrir m�k�bakter�ur�ktun er m�lt me� �remur hr�kas�num til a� �tiloka s�kingu og sm�sj�rsko�un � s�mu s�num til a� �tiloka smitandi sj�kd�m. R��lagt er a� taka og senda s�nin snemma morguns �rj� daga � r��.

Au�kenni sj�klings

Til a� tryggja a� s�ni s� teki� �r r�ttum einstaklingi er sj�klingur spur�ur um nafn og kennit�lu og �a� bori� saman vi� pers�nuau�kenni � bei�ni og l�mmi�um. Ef sj�klingur er �f�r um a� veita �essar uppl�singar sj�lfur er au�kenni sta�fest af hj�krunarfr��ingi, l�kni, a�standanda e�a af au�kennisarmbandi.

Undirb�ningur

S�natakan er �tsk�r� fyrir sj�klingi.
Hendur eru hreinsa�ar og fari� � hanska og a�rar vi�eigandi pers�nuhl�far, sj� efni og �h�ld.

S�nataka

Sj�klingur situr uppr�ttur ef m�gulegt er.
Sj�klingur skolar munn me� vatni (� ekki vi� ef grunur er um berkla vegna h�ttu � a� s�ni mengist af at�p�skum m�k�bakter�um sem finnast � vatni) og fjarl�gir gervig�ma ef vi� � (�a� dregur �r l�kum � mengu�u s�ni t.d. af v�ldum Candida).
Sj�klingur er hvattur til a� anda a.m.k. �risvar sinnum dj�pt inn um nef og �t um munn Anda s��an sn�ggt og kr�ftuglega fr� s�r me� opinn munn (eins og a� setja m��u � gleraugu) og reyna a� framkalla h�sta dj�pt ne�an �r lungum. Gott er a� nota kodda til a� sty�ja vi� brj�stkassa/kvi�. Mikilv�gt er a� s�ni� komi beint fr� ne�ri �ndunarf�rum og s� sem minnst blanda� munnvatni.
Hr�ka er h�sta� beint � s�naglas, �skilegt er a� f� 3-5 ml af s�ni fyrir almenna r�ktun og minnst 5–10 ml fyrir berklar�ktun.
Ef s�ni� er �fulln�gjandi er �v� svara� samd�gurs me� athugasemd � Cyberlab og �� arf a� senda n�tt s�ni.

Vandam�l vi� s�nat�ku

Ef illa gengur a� n� s�ni er h�gt a�:

Bi�ja sj�kling a� setjast fram � r�mstokk, standa upp e�a ganga og endurtaka s��an s�nat�ku.
Nota saltvatnsloft��a til a� framkalla h�sta.
Kalla til sj�kra�j�lfara til a� a�sto�a vi� �ndunar�fingar, �a� getur losa� um sl�m og framkalla� h�sta.
Ef ekki n�st samstarf anna� hvort vegna me�vitundarsker�ingar e�a �fulln�gjandi h�stakrafts m� reyna a� n� s�ni me� nefkokssogi.
Ef grunur er um s�kingarvalda sem valda ‘at�p�skri’ lungnab�lgu �n uppgangs, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae e�a Legionella pneumophila m� taka h�lsstrok og reyna greiningu erf�aefnis bakter�anna me� PCR a�fer�. Strok fr� nefkoki eru bestu s�nin til PCR greiningar � B. pertussis.
Hj� b�rnum sem eiga erfitt me� a� skila hr�ka til berklar�ktunar er r��lagt a� taka magasog.
� Legionellus�kingu getur veri� erfitt a� n� hr�kas�ni �ar sem uppgangur er oftast l�till sem enginn. Berkjuskol er �� annar valkostur.