Lei�beiningar Rvei-060 2.02.96 �tg. 14.0 �tg.dagur 05/14/2024

2.02.96 Veirur�ktun

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i

Heiti ranns�knar:

Veirur�ktun

P�ntun:

Bei�ni um veiruranns�kn

, e�a Rafr�nt bei�na- og svarakerfi:

Cyberlab

innan LSH.

Ver�:

Sj�

Gjaldskr�r

�bending:

Rannsaka hvort r�ktanlega veiru er a� finna � s�ni fr� sj�klingi og stu�la �annig a� sj�kd�msgreiningu og etv n�nari ranns�kn � veirunni sj�lfri svo sem stofna-greiningu � enteroveirum og infl�

ensu.

Meti� er hvort s�ni er sett � veirur�ktun og

�� fari� eftir uppl�singum � bei�ni

sj�kras�gu, faraldsfr��i o.fl.

Grunnatri�i ranns�knar:

Veirur geta einungis fj�lga� s�r innan lifandi frumna og r�ktun veira fer �v� fram � frumur�ktum

. H�r eins og v��ast hvar er einungis r�kta� � a�keyptum vel �ekktum frumul�num. Veirur valda skemmdum � r�ktinni (CPE= cytopathic effect), sem lesari fylgist me� � sm�sj�. �msar a�fer�ir eru s��an nota�ar til a� bera kennsl � veirurnar, sem r�ktast. Sumar veirur fj�lga s�r � r�ktunum �n �ess a� valda miklum sj�anlegum ska�a – en einnig � �eim tilfellum er h�gt a� s�na fram � tilvist �eirra � r�ktinni me� sta�festingara�fer�um. �msar veirur eru �r�ktanlegar � ranns�knastofu.

V�gi veirur�ktana � sj�kd�msgreiningu hefur minnka� miki� eftir a� �msar n�mari veiruleitara�fer�ir hafa veri� �r�a�ar. R�kt er �� a� m�rgu leyti undirst��ua�fer� og hefur �a� fram yfir flestar veiruleitara�fer�ir a� ekki er vali� fyrirfram a� hverju � a� leita. Segja m� a� r�kt s� "catch all" a�fer�. �msar ranns�knir � veirustofnum er ekki h�gt a� gera, nema veiran s� r�ktu� upp fyrst.

S�nataka

S�rst�k t�masetning s�nat�ku:

�etta �arf a� meta � hverju tilviki, �t fr� sj�kras�gu, hva�a r�ktanlegar veirur koma til greina o.fl.

�l�t og �h�ld:

Sj�

�j�nustuhandb�k Ranns�knarsvi�s

Helstu s�ni:

(m.a. �r krufningu)

Athugi� a� �rangur veirur�ktana getur veri� misjafn eftir tegund strokpinna.

Sj� n�nar �

�j�nustuhandb�k Ranns�knarsvi�s

L�sing s�nat�ku:

�j�nustuhandb�k Ranns�knarsvi�s

�rugg losun s�nat�kuefna og �halda

Sending og geymsla

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na:

Sj� lei�beiningu:

�tfylling bei�na, merking, fr�gangur og sending s�na

Geymsla ef bi� ver�ur � sendingu:

� k�li.

Flutningskr�fur:

Me� fyrstu fer�.

M� flytja vi� stofuhita.

Vinnsla s�nis

S�ning og r�ktunarskilyr�i:

Hverju s�ni er s�� nokkrar frumul�nur eftir magni s�nis, ger� og sj�kd�mss�gu. Ef magn s�nis er takmarka� eru valdar frumul�nur me� tilliti til veiru, sem helst liggur undir grun.

R�kta� er vi� 37�C en �ndunarf�ras�ni � MDCK frumul�nu eru r�ktu� vi� 33�C (v/infl�ensu ).

Aflestur:

Lesi� er af r�ktunum � hverjum virkum degi e�a �risvar � viku eftir a�st��um.

�a� fer eftir �msu hven�r veiruskemmdir koma fram � r�ktinni svo sem ger� veiru, magni veiru � s�ni o.fl. Notu� eru �mis greiningarpr�f til a� bera kennsl � veiru � r�ktinni svo sem fl�rskinslitun me� merktum m�tefnum gegn veirum, PCR ofl.

Ef veirur greinast ekki � 8-14 d�gum (eftir veirum) er r�ktin talin neikv��.

Ni�urst��ur

Svar:

Ef miki� magn er af veiru sem flj�tt myndar vel s�nilegar skemmdir (d�mi HSV) � s�ninu, getur br��abirg�asvar legi� fyrir vi� aflestur � fyrsta degi eftir s�ningu.

Ef ekki sj�st ummerki um veirur � r�kt eftir 8-14 daga (eftir veirum) er r�ktin talin neikv��.

T�lkun:

S�rfr��il�knar veiruranns�kna meta ��rfina fyrir t�lkun ni�ursta�na.

Heimildir

Leland, DS and Ginocchio, CC: The role of cell culture for virus detection in the age of technology. Clinical Microbiology Reviews Jan 2007 p. 49-78.
Murray, PR, Baron EJ, Jorgensen JH, Landry ML and Pfaller MA (eds): Manual of Clinical Microbiology 9^th edition ASM Press 2007

2.02.96 Veirur�ktun

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi