Lei�beiningar Rs�k-624 2.02.07.24 �tg. 6.0 �tg.dagur 12/27/2017

2.02.07.24 Umhverfi enda�armsops - bakter�ur, sveppir,

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i
Heiti ranns�knar: Umhverfi enda�armsops - bakter�ur, sveppir
Samheiti: Anus-almenn r�ktun, sveppar�ktun
P�ntun: Bei�ni um s�klaranns�kn e�a Cyberlab innan LSH. Ver�: Sj� Gjaldskr�

�bending

Grunur um s�kingu � h�� umhverfis enda�armsop.

Bakter�ur.

��gindi � kringum enda�armsopi� getur veri� af margv�slegum toga. H��in � �essu sv��i getur s�kst af bakter�um eins og h�� annarssta�ar � l�kamanum og s�kingavaldarnir eru a� mestu �eir s�mu.

Sveppir.

Candida s�king � venjulega uppt�k s�n � saurfl�runni og s�st �v� oftast hj� bleiub�rnum og fullor�num einstaklingum me� h�g�aleka sem ekki f� fulln�gjandi umhir�u. H��sveppas�kingar sj�st � n�ra, oft � tengslum vi� samskonar s�kingar � f�tum (neglur, t�fitjar, iljar), og geta brei�st �t til sv��is kringum enda�arm.

Grunnatri�i ranns�knar

Bakter�uranns�kn

. S�ninu er s�� ti � leit a� algengum h��s�kingarv�ldum. A� auki er s�� val�ti fyrir Gram j�kv��ar bakter�ur. �etta sv��i er a� jafna�i �aki� bakter�um sem eru a� e�lilegu � ristlinum, Gram neikv��um st�fum, enter�kokkum og loftf�lnum bakter�uim. H�tt er vi� a� Gram neikv��u bakter�urnar yfirgn�f�u hugsanlega Gram j�kv��a s�kingarvalda v�ri ekki nota� val�ti sem hindra�i v�xt �eirra.

Leita� er s�rstaklega vel a� gr.A strept�kokkum sem eru a�al s�kingarvaldarnir.

Svepparanns�kn.

Ranns�kn er framkv�md eins og fyrir �nnur h��s�ni, sj�

H��, h�r og neglur - sveppir

S�nataka

S�rst�k t�masetning s�nat�ku

Gjarna fyrir gj�f s�klalyfja og ��ur en einhverskonar krem er bori� � sv��i�.

�l�t og �h�ld

Bakter�uranns�kn

Bakter�ur�ktunarpinni

Svepparanns�kn

. H��skafa e�a bakter�ur�ktunarpinni

Ger� og magn s�nis

Strok fr� h�� umhverfis enda�armsop.

L�sing s�nat�ku

Bakter�uranns�kn

. Strok teki� af s�ktu sv��i.

Svepparanns�kn.

Skrapa skal h��fl�gur �r

ja�ri

hins s�kta sv��is, eftir a� hafa hreinsa� h��ina me� alk�h�li. Ef s�king er r�k og ekki unnt a� skrapa h��fl�gur skal nudda ja�arsv��i� ��tt me� b�mullarpinna.

�rugg losun s�nat�kuefna og �halda

Sending og geymsla

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

Geymsla ef bi� ver�ur � sendingu

Berist � S�klafr��ideild innan s�larhrings. �skilegra a� geyma � k�li, en � lagi me� stofuhita.

Flutningskr�fur

M� senda vi� stofuhita.

Ni�urst��ur

Svar

Bakter�uranns�kn

. Neikv��ri r�ktun er svara� eftir tvo s�lahringa, j�kv�� g�ti teki� lengri t�ma.

Svepparanns�kn.

Neikv�� sv�r f�st eftir 3 vikur fyrir r�ktanir. J�kv�� sv�r geta borist fyrr.

T�lkun

Bakter�ur

. Vaxi bakter�ur sem eru �ekktar af �v� a� valda s�kingum � h��, eru ��r unnar. Hafi sj�klingur einkenni m� gera r�� fyrir a� ��r valdi einkennunum.

Gr�ppu A strept�kokkar eru algengustu s�kingarvaldarnir. Enter�kokkar, anaerobar og Enterobacteriaceae teljast vera hluti e�lilegs gr��urs � �essu sv��i.

Sveppir.

H��sveppir � h��, h�ri og n�glum

teljast alltaf meinvaldar.

Candida

albicans

b�r � meltingarvegi og skei�

og a�rar Candida tegundir

finnast � e�lilegri h��fl�ru og �v� �arf a� t�lka ni�urst��ur r�ktunar �t fr� sm�sj�rsko�un, magni sem r�ktast og einkennum sj�klings. Neikv�� ranns�kn �tilokar ekki sveppas�kingu; ni�urst��ur ranns�knar eru h��ar g��i s�nis. Almennt gildir a� taka h��s�ni � r�ttum sta� � s�kingu og f� n�gilegt magn (sj� "L�sing s�nat�ku").

Heimildir

Manual of Clinical Microbiology.
Amy L. Leber. Clinical Microbiology Procedures Handbook.

2.02.07.24 Umhverfi enda�armsops - bakter�ur, sveppir,

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi