Heparinhúðuð sprauta fyrir blóðgös Hárpípurör


Nál (Lancet) notuð fyrir blóðtökur úr hæl barna

• Við breytingu á eftirtöldum atriðum er beðið í a.m.k. 20-30 mínútur þar til stöðugt ástand næst áður en sýni er tekið.
  • Súrefnisgjöf - styrkur súrefnis í innöndunarlofti (FIO2)
  • Hiti
  • Öndunarmynstur (e. breathing pattern)
• Ef við á er útskýrt fyrir sjúklingi hvað verður gert.
• Haft er í huga að blóðgasgildi breytast tímabundið við oföndun vegna kvíða, ef haldið er niðri í sér andanum, uppköst og grát.
• Ef við á er sjúklingur er látinn slaka á í þægilegri stöðu, liggjandi í rúmi eða sitjandi í þægilegum stól í a.m.k. 5 mínútur þar til öndun verður stöðug. Fyrir göngudeildarsjúklinga getur þurft að bíða lengur en 5 mínútur.

Framhandleggsslagæð (e. Radial Artery)
Framhandleggsslagæðin er aðgengileg við úlnlið í flestum sjúklingum og er í dag algengasti staður fyrir ástungu á slagæð í klínískum aðstæðum. Það er auðvelt að pressa á hana yfir þétt liðbönd úlnliðsins og þess vegna er tíðni margúla (e. hematoma) hlutfallslega lág. Hliðlægt blóðflæði í hendina er venjulega til staðar með ölnarslagæð (e. ulnar artery) en getur vantað í suma einstaklinga. Breytt Allen próf (e. modified Allen Test) getur verið gagnlegt við að meta þessa hliðlægu blóðrás. Ónógt blóðflæði í hendina getur verið ábending um að finna þurfi annan stungustað. "Passive patient technique" má gera við ungbörn og börn.


Upphandleggsslagæð/upparmsslagæð (e. Brachial Artery)
Upphandleggsslagæðin er einnig notuð til töku slagæðablóðs. Getur hentað betur ef taka þarf mikið magn sýnis. Getur verið erfiðara að stinga á hana því hún liggur dýpra milli vöðva og bandvefs. Rétt staða handleggsins með ofréttingu (e. hyperextension) bætir stöðu æðarinnar fyrir ástungu. Hún hefur ekki stuðning af þéttu felli/bandvefsreifum (e.fascia) eða beini og hjá sjúklingum í ofþyngd getur verið mjög erfitt að þreifa hana. Erfiðara er að ná nægum þrýstingi á stungustaðinn vegna djúprar legu í mjúkvefjum. Tíðni margúla getur verið algengari en við töku úr framhandleggsslagæð. Æðin er almennt ekki notuð hjá ungbörnum eða börnum. Sérstaklega hjá ungbörnum er erfiðara að þreifa hana og engin hliðlæg blóðrás er til staðar.


Femoral slagæð (e. Femoral Artery)
Femoral slagæðin er stór æð sem er venjulega staðsett nálægt yfirborði í nára og er auðvelt að þreifa og stinga á. Ókostir eru léleg hliðlæg blóðrás í fótinn og aukin hætta á sýkingu.
Í nýburum liggur mjaðmaliðurinn og femoral bláæðin og taugin svo nærri slagæðinni að skaði á þeim er hætta sem getur verið frábending. Hinsvegar er stunga á femoral slagæð í ungbörnum og börnum hlutfallslega auðveld og örugg.
Femoral stungustaður er staðsettur á þríhyrningslaga svæði við efri hluta læris.

• Hendur eru hreinsaðar.
• Einnota eða sótthreinsaður margnota bakki er notaður sem hreint vinnusvæði.
• Tekið til það sem á að nota.
• Umbúðir eru opnaðar og lagðar á bakkann á þann hátt að ekki þurfi að snerta umbúðir við framkvæmd verksins. Bakkinn er hreint vinnusvæði en ekki yfirborðið sem hann liggur á.
• Ef nauðsynlegt er að fjarlægja hár af stungustað eru notaðar rafmagnsklippur (ekki rakvél/skafa).
  Blóðtaka úr slagæð
  Blóðtaka úr slagæð

  1. Algengast er að taka slagæðablóð úr framhandleggsslagæð (e. Radial Artery).
  2. Sjúklingur snýr lófa upp og handleggur er hafður í 30° halla. Setja má t.d. handklæði undir olnboga til að ná réttri stöðu.
  3. Púls er þreifaður á stungustað og sótthreinsaður. Stungustaður er ekki snertur eftir sótthreinsun húðar. Ef þörf er á að þreifa stungustað aftur er farið í dauðhreinsaða hanska.
  4. Stimpill sprautunnar er dreginn út þannig að hann sé nægilega ofarlega miðað við það sýnamagn sem taka á, æskilegt sýnamagn er a.m.k. 1,0 ml. Haldið er á sprautu með þumalfingri og vísifingri (eins og á pílu) og stutt rétt ofan við áætlaðan stungustað með vísifingri hinnar handar. Stungið er í húð 5-10 mm frá vísifingri með nálaropið upp í 30 - 45° halla.
  
  
  5. Æskilegast er að blóðþrýstingur sjúklings þrýsti sýni í sprautu. Lámarksmagn 300 µl.
  6. Nálin er dregin út og sett bómullartúffa yfir stungustað og þrýst létt í 3 - 5 mínútur.
  7. Öryggishlíf sett yfir nál og nál hent í nálabox.
  8. Allt loft er losað úr sprautunni, meðfylgjandi tappi settur á og tryggt að sprautan sé loftþétt. Ef tappinn er yfirfallstappi er hann fylltur af blóði.
  9. Sýni er velt varlega til að koma í veg fyrir storku. Sprautan er húðuð að innan með storkuvara (heparin) sem leysist upp við blöndun.
  10. Sprautan merkt með auðkenni sjúklings.
  11. Sýni geymist við stofuhita að hámarki 30 mínútur.

  Örugg losun sýnatökuefna og áhalda
  

  Blóðtaka úr æðalegg (arteriunál)
  Blóðtaka úr æðalegg (arteriunál)
  Við breytingu á súrefnisgjöf er beðið í a.m.k. 20-30 mínútur þar til stöðugt ástand næst áður en sýni er tekið.
  

  1. Þrefalt magn saltvatns sem er í æðalegg er tekið áður en sýni er tekið. (Venjulega eru það 3 ml samtals)
  2. Sprauta er sett á krana og blóðþrýstingur sjúklings látinn þrýsta sýni í sprautu. Lágmarksmagn er 250 µl.
  3. Allt loft er losað úr sprautunni, meðfylgjandi tappi settur á og tryggt að sprautan sé loftþéttt. Ef tappinn er yfirfallstappi er hann fylltur af blóði.
  4. Sýni er velt varlega til að koma í veg fyrir storku. Sprautan er húðuð að innan með storkuvara (heparin) sem leysist upp við blöndun.
  5. Hönskum afklæðst og hendur sprittaðar.
  6. Sprautan merkt með auðkenni sjúklings.
  7. Sýni geymist við stofuhita að hámarki 30 mín.

  Örugg losun sýnatökuefna og áhalda
  

  Blóðtaka í hárrör (capillary tubes)
  Blóðtaka í hárrör (capillary tubes)
  Við breytingu á súrefnisgjöf er beðið í a.m.k. 20-30 mínútur þar til stöðugt ástand næst áður en sýni er tekið.
  Algengast er að taka blóðsýni úr hæl. Gott er að fótur sé heitur til að blóðflæði verði gott.

  1. Stungustaður er þreifaður og sótthreinsaður. Hjá börnum undir 6 mánaða er yfirleitt tekið úr hæl (gætt er að stinga ekki í hælbein), hjá börnum eldri en 6 mánaða er tekið úr fingri (löngutöng eða baugfingri). Stungustaður er ekki snertur eftir sótthreinsun húðar. Ef þörf er á að þreifa stungustað aftur er farið í dauðhreinsaða hanska.
  2. Valinn er hnífur/nál (lancet) 0,85 mm fyrir fyrirbura og allt að 2.4 mm fyrir eldri börn.
  3. Eftir stungu er fyrsti blóðdropinn ávallt þurrkaður.
  4. Segull er settur í rörið (sérstök hárpípurör með heparíni) og tappa tyllt laust á endann.
  5. Blóð er látið renna í hárrörið og forðast að taka upp loft. Forðast er að setja mikinn þrýsting á stungustað.
  6. Tappi er þéttur og tappi settur á hinn endann.
  7. Sýni er velt varlega. Nota má segul til blöndunar.
  8. Hönskum afklæðst og hendur sprittaðar.

  Sýni mælt innan 10 mínútna eða fyrr ef hægt er. Sýni geymist við stofuhita í 10 mínútur að hámarki.

  Örugg losun sýnatökuefna og áhalda
  

  Blóðtaka úr sjúklingi í einangrun
  Blóðtaka úr sjúklingi í einangrun
  Fylgt er reglum deildar varðandi einangrunarsjúklinga. Allt sem nota þarf til blóðtöku á að vera til staðar í einangrunarherbergi og ekkert fer þaðan út nema glösin sem blóð var dregið í. Þau glös á að spritta áður en farið er með þau út úr herberginu.

  Örugg losun sýnatökuefna og áhalda
  
  Verklag um sjúklinga í einangrun snertismitgát og dropasmitgát.