Rs�k-342 2.02.07.16 �tg. 12.0 �tg.dagur 09/13/2018 12:00:00 AM

2.02.07.16 Kynf�ri kvenna - GBS r�ktun

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i
Heiti ranns�knar: Kynf�ri kvenna - leit a� Strept. haemol. gr. B , Ytri kynf�ri kvenna - leit a� Strept. haemol. gr. B, Strok fr� enda�armi - leit a� Strept. haemol. gr. B
Samheiti: GBS r�ktun
P�ntun: Bei�ni um s�klaranns�kn e�a Cyberlab innan LSH. Ver�: Sj� Gjaldskr�

�bending

�ungun.

Streptococcus agalactiae

, beta-hem�l�t�skir strept�kokkar af flokki B (GBS),

eru hluti af einkennalausri s�klun � legg�ngum margra kvenna og tali� er a� allt a� fj�r�ungur �unga�ra kvenna beri bakter�una � legg�ngum e�a enda�armi (rectum) s�r a� meinalausu

Uppruna s�klunarinnar m� a� �llum l�kindum rekja til e�lilegrar GBS bakter�ufl�ru � ��rmunum. Bakter�an getur borist � legvatn vi� lok me�g�ngu e�a � f��ingunni og leitt til alvarlegrar s�kingar hj� n�buranum, s.s. bl��s�kingar, lungnab�lgu e�a heilahimnub�lgu

. �h�ttu��ttir s�kingar hj� n�buranum eru m.a. hiti � f��ingu, fyrirm�lsrifnun himna (PROM), f��ing fyrir t�mann (<37 vikur) og saga um GBS s�kingu � tengslum vi� fyrri f��ingu. Skima� er fyrir GBS s�klun � me�g�ngu me� r�ktun � stroki fr� skei�/enda�armi en einnig er r�ktun GBS fr� �vagi � me�g�ngu mikilv�g v�sbending um GBS s�klun � legg�ngum. Hafi GBS r�ktast � me�g�ngu fr� skei�ars�ni e�a �vagi er konunni gefi� s�klalyf � �� upphafi f��ingar til a� fyrirbyggja s�kingu hj� n�buranum.

Mikilv�gt er a� bi�ja s�rstaklega um r�ktun � leit a�

Streptococcus agalactiae

(strept�kokkum af flokki B, GBS).

M�gulegar vi�b�tarranns�knir:

Til a� r�ktunin ver�i sem n�must skal taka s�ni ne�arlega �r skei�, fr� sp�ng og a� lokum fr� enda�armi. Vegna mikils magns blanda�rar �armafl�ru � �essum s�num eru �au �v� �h�f til almennrar s�klaranns�knar.

Grunnatri�i ranns�knar

Eing�ngu er leita� a�

GBS. S�ninu er s�� sk�lar og til a� r�ktunin ver�i sem n�must er s�ni� einnig sett � flj�tandi val�ti til a� hemja v�xt annarrar �armafl�ru.

Greinist bakter�an er gert n�mispr�f, en GBS er a� �llu j�fnu n�mur fyrir penisill�ni.

S�nataka

S�rst�k t�masetning s�nat�ku

Eigi a� skima fyrir

GBS er sennilega best a� taka s�ni� vi� 37. til 38. viku me�g�ngu, e�a sem n�st f��ingu.

�l�t og �h�ld

Bakter�ur�ktunarpinni, sj� efnivi� til s�nat�ku �:

�tfylling bei�ni, merking, fr�gangur og sending s�na

Ger� og magn s�nis

Strok ne�arlega fr� skei�, sp�ng og enda�armi.

L�sing s�nat�ku

S�ni� skal taka me� r�ktunarpinna, fyrst ne�arlega fr� skei�, s��an sp�ng og loks enda�armi.

�rugg losun s�nat�kuefna og �halda

Sending og geymsla

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

Geymsla ef bi� ver�ur � sendingu

� k�li e�a vi� stofuhita. �skilegast er a� s�ni� berist innan s�larhrings, en �a� er reynandi a� r�kta fr� eldra s�ni, ��tt erfitt s� a� vita hve markt�k neikv�� r�ktun er.

Flutningskr�fur

S�ni m� flytja vi� stofuhita

Ni�urst��ur

Svar

Ni�ursta�a liggur fyrir innan 3ja virkra daga fr� m�tt�ku s�nis. Greinist

GBS � s�ni fr� �unga�ri konu � f��ingu er hringt til bei�anda.

Hlutasv�r: Strax og sta�fest hefur veri� a�

GBS vaxi � s�ninu er gefi� �t br��abirg�asvar � t�lvukerfi Landsp�talans (Cyberlab).

T�lkun

Beta-hemol�t�skir Streptokokkar af flokki B (GBS) finnast oft � skei�arfl�ru kvenna og eru a� jafna�i ska�lausir konunni. �a� er barnsins vegna sem leita� er a� GBS � me�g�ngu. �v� er oftast ekki ��rf me�fer�ar fyrr en f��ing hefst. Bakter�an getur �� valdi� sta�bundnum s�kingum hj� konunni.

Heimildir

James H. Jorgensen og f�l. Manual of Clinical Microbiology. ASM Press, Washington D.C.
Amy L. Leber og f�l. Clinical Microbiology Procedures Handbook. ASM Press, Washington D.C
Bjarnad�ttir I, Hauksson A, Kristinsson KG, Vilbergsson G, P�lsson G, Dagbjartsson A. Berat��ni b-hem�l�t�skra strept�kokka af flokki B me�al �unga�ra kvenna � �slandi og smitun n�bura. L�knabla�i� 2003; 89: 111-5

2.02.07.16 Kynf�ri kvenna - GBS r�ktun

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi