Lei�beiningar Rkl�n-211 2.02.01.01 �tg. 10.0 �tg.dagur 03/08/2023

2.02.01.01 Kortis�l � munnvatni

Almennt
Ver�: Sj� Gjaldskr�
Grunnatri�i ranns�knar: Styrkur kortis�ls � munnvatni endurspeglar styrk fr�s (�.e. �pr�teinbundins) kortis�ls � sermi. M�ling � styrk kortis�ls � munnvatnss�ni sem safna� er um mi�n�tti er � auknum m�li nota� sem skimunarpr�f fyrir Cushings sj�kd�mi. Kostir �essarar m�lingar eru a� sj�klingur getur sj�lfur safna� s�ni utan sp�tala � einfaldan og ��gilegan h�tt �n streitu.
Helstu �bendingar: Grunur um Cushings heilkenni.

M�lia�fer�

M�lia�fer�
Electrochemiluminiscence immunoassay "ECLIA" � m�lit�ki fr� Roche (cobas e immunoassay analyzers).

S�nataka, sending, geymsla og hven�r m�ling er framkv�md.

S�nataka, sending, geymsla og hven�r m�ling er framkv�md.
Ger� og magn s�nis: Munnvatnss�ni, safna� � Salivette munnvatns-s�nagl�s fr� Sarstedt. Munnvatnss�nagl�s m� n�lgast � ranns�knakjarna Landsp�tala �samt lei�beiningum um s�fnun munnvatns. Bl��mengu� s�ni eru �noth�f og eru ekki m�ld.

Undirb�ningur sj�klings:
1) For�ast skal l�kams�reynslu og streitu fyrir s�nat�kuna.
2) Ekki m� bor�a, drekka, taka lyf, tyggja tyggig�mm�, reykja, veipa n� nota munnt�bak s��ustu 30 m�n�tur fyrir s�nas�fnun.
3) Ekki bursta tennurnar innan 1 klst fyrir s�nas�fnun.
4) B��a me� s�fnun ef minna en 12 klst eru fr� neyslu �fengis.
5) S�ni skal safna� um mi�n�tti (+/- 30 m�n�tur). Stundum er be�i� um a� fleiri s�num s� safna� � ��rum t�mum s�larhringsins.
S�nataka:
Munnvatns-s�num er safna� � Salivette munnvatns-s�nagl�s � eftirfarandi h�tt:
a) �voi� hendur vandlega og �urrki�.
b) Taki� loki� af Salivette glasinu.
c) Halli� Salivette glasinu �annig a� h�gt s� a� gr�pa � endann � filternum sem er � glasinu.
d) Setji� filterinn � munninn (� kinnina) og geymi� �ar � u.�.b. 2 m�n�tur �n �ess a� tyggja, �ar til filterinn hefur gegnblotna� af munnvatni. Ef munnvatnsframlei�sla er mj�g l�til skal hafa filterinn lengur � munninum.
e) Taki� filterinn �r munninum og komi� honum aftur fyrir � Salivette s�naglasinu.
f) Loki� �l�tinu.
g) Skr�i� � s�naglasi� s�fnunart�ma auk nafns og kennit�lu. Geymi� glasi� s��an � k�li.
h) Skili� s�naglasinu � ranns�knarstofu sem fyrst.

Geymsla: Ni�ursn�i� munnvatn geymist � s�larhring vi� stofuhita, � 4 daga vi� 2-8�C og � 12 m�nu�i frosi�.

Vi�mi�unarm�rk

Kl. 06:00 - 10:00	< 24,1 nm�l/L
Kl. 16:00 - 20:00	< 9,65 nm�l/L
Kl. 23:30 - 00:30	< 11,3 nm�l/L

Vi�mi�unarm�rkin eru fr� framlei�anda hvarfefnanna (Roche Diagnostics) og eru 97,5. hundra�sm�rk.

Ni�urst��ur

Ni�urst��ur
T�lkun M�list kortis�l � munnvatnss�ni sem safna� er milli kl. 23:30-00:30 yfir vi�mi�unarm�rkum sty�ur �a� greiningu � Cushings heilkenni. Venjan er a� endurtaka pr�fi� a.m.k. einu sinni til a� sta�festa svari�.

Heimildir

Heimildir
Uppl�singable�ill Cortisol II, 2022-10, V 7.0. Roche Diagnostics.
Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Sixth Edition. Elsevier Saunders, 2017.

2.02.01.01 Kortis�l � munnvatni

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi