../ IS  
Útgefið gæðaskjal: Leiðbeiningar
Skjalnúmer: Rklín-063
Útg.dags.: 07/25/2023
Útgáfa: 5.0
2.02.01.01 Gentamícín
Hide details for AlmenntAlmennt
Verð: Sjá Gjaldskrá
Grunnatriði rannsóknar:
Tilgangur með mælingu á gentamísín er:
    • Að stilla inn skammta í upphafi meðferðar.
    • Við sérstakar aðstæður, að fylgjast með styrk í blóði á meðan á meðferð stendur.

    Mældur er minnsti styrkur fyrir gjöf (lágstyrkur), mesti eftir gjöf (hástyrkur) eða styrkur eftir mislangan tíma frá gjöf (þegar amínóglykósíð eru gefin einu sinni á sólarhring).

    Gentamísín er sýklalyf af flokki amínóglykósíðlyfja sem hafa áhrif á próteinframleiðslu baktería. Þau verka á fjölda tegunda Gram neikvæðra stafa, þó ekki loftfælinna. Lyfin eru gefin í æð eða vöðva og skiljast nánast óbreytt út um nýru. Þau skiljast að miklu leyti út við blóð- og kviðskilun. Lyfin geta valdið nýrnaskemmdum, sem ganga oftast til baka þegar meðferð er hætt. Þau geta einnig skaðað VIII. heilataugina, ýmist heyrn eða jafnvægisskyn. Þessar skemmdir ganga ekki til baka þegar gjöf er hætt og versna við endurteknar lyfjagjafir.

    Minni hætta er talin á aukaverkunum ef styrkur lyfjanna í blóði verður ekki of mikill og ef lyfin eru gefin í skamman tíma, ekki lengur en í 3 til 5 daga. Mjög sjaldgæf aukaverkun eru lamanir (neuromuscular blockade), vegna þessarar aukaverkunar skal gefa lyfið hægt, á að minnsta kosti 20 til 30 mínútum.(1)

    Mögulegar viðbótarrannsóknir: Mæling á styrk annarra lyfja í blóði. Mæling sumra þeirra getur orðið erfið ef sjúklingur er á mörgum sýklalyfjum samtímis.
Hide details for Sýnataka, sending, geymsla og hvenær mæling er framkvæmd.Sýnataka, sending, geymsla og hvenær mæling er framkvæmd.
Undirbúningur sjúklings:
    Að jafnaði er ekki mælt með að mæla styrk strax eftir að sýklalyfjagjöf hefst, lyfið þarf að hafa náð stöðugum styrk í blóði. Oft er miðað við að bíða í tíma sem samsvarar um það bil fjórum helmingunartímum lyfsins.

    Lágstyrkur gefur til kynna hvernig nýrnastarfsemin er, hvort hætta sé á að lyfið safnist fyrir í líkamanum. Mælt er rétt áður en nýr lyfjaskammtur er gefinn.
    Hástyrkur gefur til kynna hvort gefinn skammtur er hæfilega stór og er ýmist tekinn þegar lyfið er í mestri þéttni í blóði eða á öðrum tilteknum tíma eftir gjöf.
Gjöf lyfs
Lágstyrkur gentamísíns
Hástyrkur gentamísíns
Í æðGefið 3x á dag
Sýni eru tekin rétt áður en lyfjagjöf hefst

Gefið 1x á dag
Ekki er samkomulag um eina aðferð sem beita skuli. Dæmi um aðferðir eru:
  • 24 tímum eftir gjöf
  • 18 tímum eftir gjöf
  • 8 tímum eftir gjöf
  • 6-14 klst eftir gjöf
Gefið 3x á dag
Sýni eru tekið 30 mín eftir að lyfjagjöf lýkur

Gefið 1x á dag
Hástyrkur er mældur í blóði í upphafi meðferðar
Í vöðvaRétt áður en lyfjagjöf hefstGefið 3x á dag
Sýni eru tekið 60 mín eftir að lyfjagjöf lýkur

    Gentamísín
    Hægt er að gefa amínóglýkósíð þrisvar sinnum eða einu sinni á sólarhring. Sýnatakan fer nokkuð eftir því hvor aðferðin er notuð.
      Gefið þrisvar á sólarhring
      Í upphafi er gefinn hleðsluskammtur og síðan viðhaldsskammtur. Mælt er með að mæla styrk eftir gjöf fyrsta eða annars viðhaldsskammts og skammtar eru síðan ákvarðaðir eftir niðurstöðu þeirrar mælingar.
      Sé nýrnastarfsemi eðlileg er fylgst með henni (serum kreatínín) og skömmtum ekki breytt nema breyting verði á, skammtar eru annaðhvort minnkaðir eða látinn líða lengri tími á milli þeirra. Lyfjastyrksmæling í blóði er þá endurtekin.

      Gefið einu sinni á sólarhring
      Í flestum tilfellum virðist það gefa að minnsta kosti jafngóða raun að gefa amínóglýkósíð einu sinni á dag og líkur á eiturverkunum eru minni.
      Þetta á þó líklega ekki við sé meðferðin vegna hjartaþelsbólgu af völdum enterókokka og óvíst er um meðferð í þungun, hjá slímseigjusjúklingum, við beinsýkingar og miðtaugakerfissýkingar af völdum Gram neikvæðra stafa. Skammtar í upphafi eru á bilinu 5- 7 mg/kg/sólarhring. Við langtímameðferð skal sennilega ekki gefa stærri skammta en 5 mg/kg/sólarhring

      Fylgst er með nýrnastarfsemi sjúklings (serum kreatínín) einu sinni til tvisvar í viku. Sé hún óbreytt þarf ekki að mæla lyfjastyrk aftur, breytist nýrnastarfsemin er hins vegar nauðsynlegt að endurskoða skammtana. Við skerta nýrnastarfsemi skal annaðhvort lengja bilið á milli gjafa eða minnka skammta (sjá töflu úr sömu grein og línuritið).
Gerð og magn sýnis:
      Sermi, 0,5 ml. Sýni tekið í serum glas með rauðum tappa án gels (svört miðja) . Litakóði samkvæmt Greiner.

Geymsla:
      Sýni geymist í 7 daga í kæli og 4 vikur í frysti við -20°C.

Mæling er gerð á rannsóknakjarna, allan sólarhringinn, alla daga vikunnar.
Hide details for MeðferðarmörkMeðferðarmörk
Gentamícín viðmiðunargildi
      Gefið þrisvar á sólarhring
      Lágstyrkur á að vera minni en 2 mg/l
      Hástyrkur á að vera 5 - 10 mg/l
      Gefið einu sinni á sólarhring
      Lágstyrkur er ekki alltaf mældur á sömu tímabilum, dæmi um viðmiðun eftir mislangan tíma frá gjöf eru:
      • Styrkur 24 tímum eftir gjöf á að vera minni en 0,5 mg/l
      • Styrkur 18 tímum eftir gjöf á að vera minni en 1 mg/l
      • Styrkur 8 tímum eftir gjöf á að vera 1,5-6 mg/l.
      • Styrkur mældur 6-14 klst eftir gjöf er borinn saman við línurit sem segir til um hve langt skuli vera á milli skammta.(sjá línurit í heimild 5).
Hástyrkur í upphafi meðferðar er æskilegur 16-34 mg/l (1).
    Hide details for NiðurstöðurNiðurstöður
    Truflandi efni: Gel í blóðtökuglasi getur valdið falskri lækkun á styrk lyfs í blóðsýni með því að draga lyfið í sig. Þessi lækkun getur verið klínískt marktæk, háð rúmmáli sýnis og þeim tíma sem sýnið er geymt í glasinu.

    Túlkun
    Sjá meðferðarmörk að ofan.
    Hide details for HeimildirHeimildir
    I. Gilbert DN. Aminoglycosides. In:Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Douglas and Bennett's Principles and practice of infectious diseases. New York: Churchill Livingston, 2005:328-35
    II. Murray BE., Nannini EC. Glycopeptides. In:Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Douglas and Bennett's Principles and practice of infectious diseases. New York: Churchill Livingston, 2005:417-425
    III. Murray PR., Baron EJ., Jorgensen JH., Pfaller MA., Yolken RH., In Manual of Clinical Microbiology. Washington: ASM Press, 2003:1045-1047
    IV. Murray PR., Baron EJ., Jorgensen JH., Pfaller MA., Yolken RH., In Manual of Clinical Microbiology. Washington: ASM Press, 2003:1053-1054
    V. Journal of Antimicrobial Chemotherapy (1997) 39, 677–686: Experience with a Once-Daily Aminoglycoside Program Administered to 2,184 Adult Patients DAVID P. NICOLAU, COLLIN D. FREEMAN, PAUL P. BELLIVEAU,1,3 CHARLES H. NIGHTINGALE, JACK W. ROSS AND RICHARD QUINTILIANI
    VI. Archives of Disease in Childhood Fetal and Neonatal Edition 2002;87:F214 2002: Dose regimen for vancomycin not needing serum peak levels? W-H Tan, N Brown, A W Kelsall and R J McClure
    VII. PEDIATRICS Vol. 103 No. 4 April 1999, p. e48. Lack of Vancomycin-associated Nephrotoxicity in Newborn Infants: A Case-Control Study. Varsha Bhatt-Mehta, PharmD, Robert E. Schumacher, MD, Roger G. Faix, MD, Michelle Leady, PharmD, and Timothy Brenner, PharmD
    VIII. REV. HOSP. CLÍN. FAC. MED. S. PAULO 56(1):17-24, 2001. Monitoring the treatment of sepsis with vancomycin in term newborn infants. José kleber Kobol Machado, Rubens Feferbaum, Edna Maria Albuquerque Diniz, Thelma S. Okay, Maria Esther J. Cevvon and Flávio Adolfo Costa Vaz.
    IX. Ann Pharmacother. 1993 May;27(5):594-8. Vancomycin therapeutic drug monitoring: is it necessary? Freeman CD, Quintiliani R, Nightingale CH
    X. Journal of IV Nursing 1999 Nov-Dec;22(6):336-42. Vancomycin peak serum concentration monitoring. Tam VH, Moore GE, Triller DM, Briceland LL
    XI. Fylgiseðill með hvarfefnum, GENT2, Cobas Roche, 2021-12, V 13,0.

      Ritstjórn

      Sigrún H Pétursdóttir
      Ingunn Þorsteinsdóttir
      Fjóla Margrét Óskarsdóttir
      Guðmundur Sigþórsson

      Samþykkjendur

      Ábyrgðarmaður

      Ísleifur Ólafsson

      Útgefandi

      Sigrún H Pétursdóttir

      Upp »

      Skjal fyrst lesið þann 03/07/2011 hefur verið lesið 1674 sinnum