Lei�beiningar Rs�k-191 2.02.07.23 �tg. 6.0 �tg.dagur 01/27/2020

2.02.07.23 S�klalyfjavirkni sermis

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i

Ranns�knir - Heiti, �bendingar, grunnatri�i
Heiti ranns�knar: S�klalyfjavirkni sermis.
Samheiti: Serum�ynning
P�ntun: Bei�ni um s�klaranns�kn e�a Cyberlab innan LSH. Ver�: Sj� Gjaldskr�.

�bending

M�la hindrunar og dr�psvirkni s�klalyfja � bl��i sj�klings � �ann s�kingarvald sem me�fer�inni er beint gegn. M�lingarnar eru helst nota�ar fyrir sj�klinga me� hjarta�elsb�lgu, s�kingu � beini e�a li� og �n�misb�lda. �etta � auk �ess hugsanlega vi� fyrir sj�klinga me� s�kingu � flei�ru og bl��s�kingar. L�klega er ekki ��rf � �essum m�lingum vi� br��a beins�kingu � b�rnum af v�ldum

S. aureus

(5).

Gildi �essara m�linga er �lj�st. Ni�urst��urnar eru eing�ngu til hli�sj�nar, �v� sennilega gefa ��r einungis gr�fa mynd af virkninni. M�lingunni er einungis �tla� a� a�sto�a vi� mat � me�fer�.

ATHUGI�: Mikilv�gt er a� l�ta s�klafr��ideildina vita me� a� minnsta kosti s�larhrings fyrirvara eigi a� m�la s�klalyfja��ttni, �v� hafa �arf til bakter�ustofninn sem m�la � �hrifin �.

Grunnatri�i ranns�knar

M�ld eru �hrif sermis sj�klings sem er � s�klalyfjame�fer� � bakter�u sem hefur r�ktast fr� honum og s�nt �ykir a� valdi s�kingu. Oftast eru tekin tv� bl��s�ni, r�tt fyrir s�klalyfjagj�f og �egar b�ast m� vi� mestum styrk lyfs � bl��i.

Ger� er helminga�ynningaruna � sermi sj�klingsins �annig a� � fyrsta glasi er �ynning sermisins 1:2, s��an 1:4 o.s.frv. Bakter�u sem �egar hefur r�ktast fr� s�kingu sj�klings er s�� r og r�kta� � hitask�p � 24 klst. Bakter�uhindrandi m�rk eru � mestu �ynningu �ar sem ekki er s�nilegur bakter�uv�xtur. Til a� greina bakter�udrepandi m�rk er s�� r �llum �eim �ynningunum sem s�na hindrun � agarsk�lar sem eru r�kta�ar annan s�larhring � hitask�p. Bakter�udrepandi m�rk eru � mesta �ynningu sermisins �ar sem 99,9% bakter�anna eru drepnar.

S�nataka

S�rst�k t�masetning s�nat�ku

Bl�� er teki� r�tt fyrir gj�f s�klalyfs og aftur �egar b�ast m� vi� h�stum styrk �ess � bl��i. Oftast 30 m�n eftir a� lyfjagj�f � �� er loki�, 60 m�n eftir gj�f � v��va e�a um 2 klst. eftir gj�f um munn.

�l�t og �h�ld

Serumglas �n storkuvara, ekki me� hlaupi

Ger� og magn s�nis

Sermi e�a heilbl�� n storkuvara, 3-5 ml af heilbl��i e�a 0,5 ml af sermi.

Mikilv�gt er a� taka s�ni �r n�rri stungu � �� en ekki � gegnum brunn e�a n�l.

L�sing s�nat�ku

Sj�

lei�beiningar um bl��t�kur.

�rugg losun s�nat�kuefna og �halda

Sending og geymsla

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

Merking, fr�gangur og sending s�na og bei�na

Geymsla ef bi� ver�ur � sendingu

Ekki er m�lt me� a� bi� ver�i � sendingu, bi� getur haft �hrif � lyfjavirknina.

S�ni� skal koma eins flj�tt og au�i� er � ranns�knarstofuna.

Flutningskr�fur

M� senda vi� stofuhita.

Ni�urst��ur

Svar

Ni�ursta�a fyrir hindrunarvirkni liggur fyrir n�sta dag og fyrir dr�psvirkni daginn �ar � eftir. Skriflegt svar er sent.

T�lkun

Gefin er upp mesta �ynning sem annarsvegar hindrar v�xt bakter�a, hindrunarpunktur, og hinsvegar sem drepur, dr�pspunktur. �v� meiri sem �ynningin er, �v� virkara er lyfi�.

Eins og ��ur sag�i er gildi �essara m�linga �lj�st og ni�urst��ur skal eing�ngu hafa til hli�sj�nar vi� mat � me�fer�.

Hjarta�elsb�lga

T�lur sem nefndar hafa veri� um nau�synlega dr�psvirkni eru �egar h�n f�st � �ynningunum 1:4 -1:8 fyrir gj�f og 1:8-1:16 eftir gj�f, en nokkrar ranns�knir benda til a� sermi� �urfi a� drepa � �ynningunni 1:32 fyrir gj�f og 1:64 eftir gj�f.

Beinas�kingar

Vi� br��ar beins�kingar eru t�lurnar 1:2 fyrir gj�f og 1:8 eftir gj�f oft nefndar (3), en hugsanlega n�gir a� sermi drepi � �ynningunni 1:2 fyrir gj�f (4).

Vi� �r�l�ta s�kingu vir�ist nau�synlegt a� �ynning fyrir gj�f s� a� minnsta kosti 1:4 fyrir gj�f og 1:16 eftir gj�f (3)

Heimildir

Manual of Clinical Microbiology. ASM Press, Washington D.C.
Mandell, Douglas and Bennett. Principles and practice of Infectious diseases.
Am J Med. 1987 Aug;83(2):218-22. Multicenter collaborative evaluation of a standardized serum bactericidal test as a predictor of therapeutic efficacy in acute and chronic osteomyelitis. Weinstein MP, Stratton CW, Hawley HB, Ackley A, Reller LB.
J Microbiol Immunol Infect. 2003 Dec;36(4):260-5. Acute hematogenous osteomyelitis and septic arthritis in children. Kao HC, Huang YC, Chiu CH, Chang LY, Lee ZL, Chung PW, Kao FC, Lin TY.
Pediatrics. 1997 Jun;99(6):846-50. Simplified treatment of acute staphylococcal osteomyelitis of childhood. The Finnish Study Group. Peltola H, Unkila-Kallio L, Kallio MJ.

2.02.07.23 S�klalyfjavirkni sermis

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi