Lei�beiningar Rkl�n-090 2.02.01.01 �tg. 6.0 �tg.dagur 09/28/2023

2.02.01.01 Ins�l�n

Almennt

Ver�:

Sj�

Gjaldskr�

Grunnatri�i ranns�knar:

Ins�l�n er pept��horm�n sem framleitt er � β-frumum Langerhans eyja briskirtls. Ins�l�n er mikilv�gasta horm�ni� sem kemur a� stj�rnun bl��sykurs en �a� �rvar tilf�rslu gl�k�sa �r bl��i inn � frumur. Vi� sykurs�ki ver�ur truflun � stj�rnun bl��sykurs, annars vegar vegna sker�ingar � getu briskirtils til a� framlei�a ins�l�n (sykurs�ki 1) og hins vegar vegna minna n�mis vefja fyrir �hrifum ins�l�ns (sykurs�ki 2).

Helstu �bendingar:

Bl��sykurfall (hypoglycemia), grunur um ins�l�nframlei�andi �xli (insulinoma).

M�lia�fer�

Electrochemiluminiscence immunoassay "ECLIA" � m�lit�ki fr� Roche (cobas e immunoassay analyzers).

S�nataka, sending, geymsla og hven�r m�ling er framkv�md.

S�nataka:

Sj�klingur skal hafa

fasta�

yfir n�tt (helst >12 klst) fyrir s�nist�kuna. Vi� grun um ins�l�n�ma er �� best a� taka bl��s�ni me�an � bl��sykurfalli stendur.

Ger� og magn s�nis:

Sermi �n hem�l�su, 0,5 ml.

S�ni teki� � lith�um hepar�n glas me� gr�num tappa

me� geli (gul mi�ja)

. Litak��i samkv�mt Greiner.

Geymsla:

Sermi geymist � 2 daga � k�li og 6 m�nu�i � frysti.

Vi�mi�unarm�rk

Vi�mi�unarm�rk
2,6 - 24,9 mU/L (fastandi).

Ni�urst��ur

B��t�n (B7 v�tam�n) � h�um styrk getur valdi� truflun, falskri l�kkun, � ins�l�n a�fer�inni sem veri� er a� nota � Landsp�tala (Cobas Roche). Hj� sj�klingum � h�um b��t�n sk�mmtum (>5mg/dag) �urfa a� l��a a.m.k. 8 klst fr� s��asta b��t�n skammti �ar til bl��s�ni er teki�. �a� sama gildir um fj�lv�tam�n og b�tiefni sem innihalda b��t�n (fj�lv�tam�n og b�tiefni fyrir h�r, h�� og neglur innihalda oft miki� b��t�n).

T�lkun

: Ins�l�n h�kkar miki� eftir m�lt��ir og vi� t�lkun ni�ursta�na ver�ur a� taka tillit til �ess og athuga a� vi�mi�unarm�rk eru fastandi gildi.

H�kkun:

Ins�l�n h�kkar vi�

s�kurs�ki 2, offitu, ins�l�n�ma og vi� vissa innkirtlasj�kd�ma svo sem Cushings heilkenni og �sav�xt (acromegaly).

L�kkun

: Sykurs�ki 1 og vi� vanvirkni heiladinguls (hypopituitarism).

Heimildir

Uppl�singable�ill Insulin, 2022-11, V 3.0. Roche Diagnostics, 2022.

Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Sixth Edition. Elsevier Saunders, 2017.

2.02.01.01 Ins�l�n

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi