Almennt
Verð: Sjá Gjaldskrá
Grunnatriði rannsóknar:
Um það bil 180 mmol af fosfati eru síuð um gaukla nýrna á sólarhring, en 85-90 % þess er endurupptekið í nýrnapíplum. Heildarútskilnaður fosfats í þvagi er háður styrk fosfats í plasma, gaukulsíunarhraða (GFR), starfshæfni nýrnapípla og styrk parathyroid hormóns (PTH) í blóði. PTH eykur útskilnað fosfats í þvagi og eykur endurupptöku á kalsíum í nýrnapíplum. Heildarútskilnaður er fyrst og fremst háður heildarmagni fosfats sem tekið er inn í fæðu.
Helsta ábending rannsóknarinnar er grunur um sjúkdóm í nýrnapíplum og hyperparatyroidisma.
Sýnataka, sending, geymsla og hvenær mæling er framkvæmd.
Sólarhringsþvagi er safnað samkvæmt leiðbeiningum.
Sýrið: setjið 25 ml af 50 % ediksýru í söfnunarílát áður en söfnun hefst. Magn þvags mælt og 10-20 ml sendir til rannsóknar ásamt upplýsingum um þvagmagn. Einnig má safna þvaginu ósýrðu og sýra það á rannsóknastofunni.
Mæling er gerð alla virka daga á rannsóknakjarna Hringbraut.
Niðurstöður
Túlkun
Heildarútskilnaður á fosfati í þvagi er mjög háður heildarneyslu fosfats í fæðu og skal meta niðurstöður með tilliti til hennar.
Hækkun: Við hyperparathyroidisma, mikla fosfatneyslu og meðferð með þvagræsilyfjum.
Lækkun: Við hypoparathyroidisma, litla fosfatneyslu, sérlega ef jafnframt er tekið sýrubindandi lyf (aluminiumhydroxýð).
Hægt er að reikna út svokallaða hlutfallslega endurupptöku á fosfati (TRP%; tubular reabsorption of phosphate) með eftirfarandi hætti:
TRP% = 100 x (1 – (fosfatúthreinsun/kreatínínútheinsun))
Viðmiðunarmörk fyrir TRP% fyrir konur og karla er 83 – 93%.
Heimildir
Method Sheet Phosphate, RE 03183793 122, V8. Roche Diagnostics, 2018-12.
Laurells Klinisk kemi í praktisk medicin. Studentlitteratur, Lund, Svíþjóð, 2012; síða 476.
Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Fourth Edition. Elsevier Saunders, 2006.