Lei�beiningar Rkl�n-188 2.02.01.01 �tg. 10.0 �tg.dagur 06/16/2023

2.02.01.01 T4 fr�tt

Almennt
Ver�: Sj� Gjaldskr�
Grunnatri�i ranns�knar: T�rox�n (T4) er skjaldkirtilshorm�n sem gegnir mikilv�gu hlutverki vi� stj�rnun efnaskipta l�kamans. Myndun og seyting T4 �r skjaldkirtlinum er undir stj�rn TSH. � bl��i er lang st�rstur hluti T4 (> 99,9%) bundinn plasmapr�teinum (TBG, alb�m�n og transt�ret�ni). A�eins l�till hluti (< 0,02%) er �pr�teinbundinn, �.e. fr�tt T4 (FT4) en s� hluti fer inn � frumur og er l�ffr��ilega virkur. Magn bindipr�teina hefur mikil �hrif � heildamagn T4 en ekki FT4. M�ling � magni FT4 gefur �v� betra mat � skjaldkirtilsstarfsemi heldur en T4.
Helstu �bendingar: Til a� sta�festa grun um skjaldvakaofseytingu (hyperthyroidism) e�a skjaldvakabrest (hypothyroidism). Til a� fylgja eftir me�fer� vi� skjaldkirtilssj�kd�mum.

M�lia�fer�

M�lia�fer�
Electrochemiluminiscence immunoassay "ECLIA" � m�lit�ki fr� Roche (cobas e immunoassay analyzers).

S�nataka, sending, geymsla og hven�r m�ling er framkv�md.

S�nataka, sending, geymsla og hven�r m�ling er framkv�md.
Ger� og magn s�nis:
Plasma 0,5 ml. S�ni teki� � lith�um hepar�n glas me� gr�num tappa me� geli (gul mi�ja)

Litak��i samkv�mt Greiner.

Geymist 7 daga � k�li og 1 m�nu� � frysti.
M�ling er ger� allan s�larhringinn, alla daga vikunnar.

Vi�mi�unarm�rk

Aldur	pm�l/L
> 20 �ra	12-22
>11 �ra ≤ 20 �ra	12,6-21
>6 �ra ≤ 11 �ra	12,5-21,5
>1 �rs ≤ 6 �ra	12,3-22,8
>3 m�n. ≤ 12 m�n.	11,9-25,6
>6 daga ≤ 3 m�n.	11,5-28,3
0-6 daga	11-32

�unga�ar konur	pm�l/L
Trimester 1	12,1-19,6
Trimester 2	9,6-17,0
Trimester 3	8,4-15,6

Ni�urst��ur

Ni�urst��ur
Truflandi efni: B��t�n (B7 v�tam�n) � h�um styrk getur valdi� truflun, falskri h�kkun, � fr�tt T4 a�fer�inni sem veri� er a� nota � Landsp�tala (Cobas Roche). Hj� sj�klingum � h�um b��t�n sk�mmtum (>5mg/dag) �urfa a� l��a a.m.k. 8 klst fr� s��asta b��t�n skammti �ar til bl��s�ni er teki�. �a� sama gildir um fj�lv�tam�n og b�tiefni sem innihalda b��t�n (fj�lv�tam�n og b�tiefni fyrir h�r, h�� og neglur innihalda oft miki� b��t�n).

T�lkun FT4 skal alltaf t�lka samhli�a TSH ni�urst��u. Alvarleg veikindi utan skjaldkirtils geta haft �hrif � styrk skjaldkirtilshorm�na og �a� �arf a� hafa � huga vi� t�lkun ni�ursta�na.
H�kkun: FT4 er h�kka� vi� ofstarfsemi skjaldkirtils (TSH l�gt).
L�kkun: FT4 er l�kka� (TSH h�kka� ) vi� vanstarfsemi � sj�lfum skjaldkirtli (primer hypothyroidism). Ef vanstarfsemin � s�r r�tur � heiladingli/undirst�ku �� er FT4 l�gt og TSH anna� hvort l�kka� e�a e�lilegt.

Heimildir

Heimildir
Uppl�singable�ill FT4 (Free thyroxine), 2022-10, V 4.0. Roche Diagnostics
Reference Intervals for Children and Adults, Elecsys Thyroid Tests, Roche Diagnostics GmbH, 2008.
Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Sixth Edition. Elsevier Saunders, 2018.

2.02.01.01 T4 fr�tt

Ritstj�rn

Sam�ykkjendur

�byrg�arma�ur

�tgefandi