Verklagsregla LSH-2882 27.00.01 �tg. 9.0 �tg.dagur 09/07/2020

27.00.01 COVID-19 - s�kingavarnir

9. �tg. - breytingar yfirstrika�ar me� gulu.

Tilgangur

A� l�sa s�kingav�rnum til a� fyrirbyggja �tbrei�slu COVID-19

(

Corona virus disease-2019;

SARS-CoV-2)

innan Landsp�tala.

�byrg� og eftirfylgni

Verklagsreglan er bygg� � n�verandi vitneskju um COVID-19. Fars�ttanefnd og s�kingavarnadeild bera �byrg� � �v� a� uppf�ra uppl�singar og lei�beiningar eftir �v� sem �ekking � eiginleikum veirunnar eykst

og umfangi COVID-19 � samf�laginu.

Yfirl�knir og deildarstj�ri bera �byrg� � �v� a� uppl�sa starfsmenn og innlei�a verkferla til a� fyrirbyggja �tbrei�slu veirunnar innan Landsp�tala. �eim ber einnig a� hafa eftirlit me

�

�v�

a� starfsmenn fylgi settum verkferlum. Starfsmenn bera �byrg� � �v� a� kynna s�r verkferla og fara eftir lei�beiningum vi� st�rf s�n.

Um k�r�naveiru

K�r�naveirur eru mj�g algengar veirur sem valda oftast v�gum efri �ndunarf�ras�kingum (kvefi). Nokkrar undirtegundir k�r�naveira geta �� valdi� alvarlegum ne�ri �ndunarf�ras�kingum

eins og

lun

gnab�lgu me� �ndunarbilun. M� �ar nefna SARS-CoV (�sl. HABL) og MERS-CoV s�kingar sem hafa valdi� far�ldrum � �kve�num landssv��um og inni � sj�krah�sum.

� lok �rs 2019 f�r a� bera � alvarlegri veirulungnab�lgu � Wuhan � K�na.

Ors�kin var n� veira sem ekki haf�i ��ur greinst � m�nnum. H�n var k�llu� 2019-nCoV en heitir n� SARS-CoV-2 og sj�kd�murinn COVID-19 (stytting � Corona virus disease-2019).

Uppruni veirunnar er �lj�s en komi� hefur � lj�s a� h�n er mj�g skyld veirum sem hafa fundist � le�urbl�kum. Grunur er um a� veiran hafi stokki� milli h�sla, �.e. fr� d�rum yfir � mannf�lk en ekki er sta�fest a� um beint smit milli le�urblaka og mannf�lks s� a� r��a. L�klegast er a� SARS-CoV-2 hafi borist � menn �r annarri tegund (millih�sli) og ranns�knir � erf�amengi veirus�kinga � fleiri villtum d�rategundum eru � gangi til a� sta�festa �� tilg�tu. SARS-CoV-2 veiran smitast � milli manna og COVID-19 hefur brei�st hratt �t um allan heim. �ann 11. mars 2020 l�sti Al�j��aheilbrig�ism�lastofnun yfir heimsfaraldri vegna

COVID-19.

Sj�

skilgreind �h�ttusv��i

� vef Landl�knis um K�r�naveiru.

Smitlei� og h�tta � dreifingu

Veiran berst � milli manna me� dropasmiti og/e�a snertismiti. Vi� inngrip � �ndunarveg (t.d. barka�r��ingu, berkjuspeglun, sogun) er gert r�� fyrir a� ��asmit geti �tt s�r sta�.
L�klegt �ykir a� einstaklingar geti smita� � 1-2 daga ��ur en einkenni koma fram.
Reynslan af SARS- og MERS-s�kingunum s�nir a� vi�eigandi smitvarnir eins og handhreinsun, h�stavar�� og einangrun sj�klinga eru �rangursr�kar vi� a� hefta �tbrei�slu.
Almennt eru ytri �ndunarv�lar (BiPAP, �ndunarv�lar a� heiman, svefnv�lar) ekki nota�ar vegna h�ttu � ��asmiti. Notkun BiPAP er �hugu� ef �ll �nnur �rr��i eru � �rotum og �� a�eins � v�ldum tilfellum. Fylgt er verklagi um notkun BiPAP vegna COVID-19.
Ef notkun svefnv�lar/heima�ndunarv�lar er talin nau�synleg er fylgt verklagi um heima�ndunarv�l e�a svefnv�l hj� sj�klingum me� COVID sj�kd�m.

Me�g�ngut�mi

Me�g�ngut�mi er talinn vera 2-14 dagar. Mi�a� er vi� 14 daga fr� m�gulegri �tsetningu

Algengast er a� einkenni komi fram � fj�r�a til fimmta degi fr� �tsetningu.

Einkenni

Einkenni COVID-19 eru oftast �s�rt�k „flensul�k“ einkenni. Algengustu einkennin eru almenn vanl��an og slappleiki, hiti, h�sti og m��i. Vi� upphaf einkenna finnur f�lk oft einnig fyrir nefkvefi, h�lss�rindum, breytingu � lyktar- og brag�skyni �samt �v� a� sumir hafa meltingareinkenni (kvi�verkir, �gle�i/uppk�st og ni�urgang). Sumir vir�ast f� l�til sem engin einkenni COVID-19 en a�rir geta or�i� l�fsh�ttulega veikir me� einkenni um ne�ri �ndunarf�ras�kingu og lungnab�lgu me� �ndunarbilun. Einkenni um �ndunarerfi�leika koma gjarnan fram � fj�r�a til �ttunda degi veikinda og eru veikindin oft langdregin. Tali� er a� um 80% sj�klinga f�i v�gan sj�kd�m, um 15% f�i alvarlegan sj�kd�m og um 5% f�i mj�g alvarlegan sj�kd�m. L�kur � alvarlegum COVID-19 sj�kd�mi aukast me� h�kkandi aldri (s�rstaklega eftir 60 �ra aldur) og ef �kve�nir undirliggjandi sj�kd�mar eru til sta�ar s.s. hjartasj�kd�mar, langvinnir lungasj�kd�mar, sykurs�ki, offita, krabbamein og langvinn n�rnabilun. Ekki er vita� hvort �n�misb�landi me�fer� (s.s sterar og l�ft�knilyf) auki l�kur � alvarlegum COVID-19 sj�kd�mi.

Me�fer�

COVID-19 er � flestum tilfellum v�gur veirusj�kd�mur sem gengur yfir �n s�rt�krar me�fer�ar. � f�um tilfellum er hins vegar um alvarlegan og stundum l�fsh�tandi sj�kd�m a� r��a. Ekki er til s�rt�k me�fer� e�a b�luefni gegn COVID-19. Landsp�tali hefur gefi� �t me�fer�arlei�beiningar um COVID-19 sem eru bygg�ar � �eim takm�rku�u ranns�knarni�urst��um sem liggja fyrir var�andi m�gulega gagnsemi me�fer�a. Mikilv�gt er a� hafa � huga a� ekki er b�i� a� s�na fram � gagnsemi nokkurrar me�fer�ar vi� COVID-19 s�kingu me� �yggjandi h�tti og eru �essar me�fer�arlei�beiningar �tla�ar �eim sj�klingum sem hafa e�a stefna � alvarlegustu sj�kd�msmyndir COVID-19

Framkv�md

S�kingavarnir fela � s�r a� smitlei� s�kils er rofin � milli manna. Nau�synlegt er a� starfsmenn fylgi reglum Landsp�tala um

handhreinsun

og r�tta notkun

hl�f�arb�na�ar

sem eru mikilv�g atri�i til a� koma � veg fyrir dreifingu s�kla.

Starfsmenn vi�hafa

grundvallarsmitg�t

vi� �ll st�rf sem felst me�al annars �

handhreinsun

, vi�eigandi

notkun hl�f�arb�na�ar

, fyrirbyggingu

, �rugga me�fer�

e�a dau�hreinsun �halda/b�na�ar sem nota�ur er vi� umm�nnun og me�fer� sj�klinga.

M�ttaka � Landsp�tala

Landsp�tali er

a�gangsst�r�ur

skv. �kv�r�un fars�ttanefndar og vi�bragsstj�rnar. Inngangar sem eru opnir eru manna�ir og sj�klingar og gestir eiga a� gefa sig fram vi� �ryggisv�r�/m�tt�kustarfsmann sem gengur �r skugga um a� vi�komandi hafi lesi�

skimunarspurningar og afhendir honum skur�stofugr�mu.

Fylgt er verklagi um

COVID-19 - gr�munotkun starfsmanna, gesta og sj�klinga

Vi� alla innganga Landsp�tala er

veggspjald

�ar sem settar eru fram

skimunarspurningar m.t.t. COVID-19

�ei

sem svara einhverri spurningu j�tandi

eru be�nir um a� fara ekki inn � sp�talann heldur hringja � uppl�singas�ma

og f� n�nari lei�beininga

Meti� er hvort �eir uppfylli skimunarskilmerki fyrir COVID-19,

hvort �eir �urfi a� vera � s�ttkv� e�a hvort h�gt s� a�

fresta komu

og lei�beiningar veittar � samr�mi vi� �a�.

�eir sem koma � deild G2 eru be�nir um a� hringja � s�ma 543 2000.
�eir sem koma � Barnasp�tala Hringsins hringja � s�ma 543 3700.
�eir sem koma � br��am�tt�ku ge�svi�s hringja � s�ma 543 4050.
Vi� a�ra innganga er r��lagt a� hringja � s�ma 1700 e�a � vi�komandi deild � gegnum 543-1000 til a� f� n�nari lei�beiningar. Ef vi�komandi er ekki sta�settur fyrir utan Landsp�tala er honum bent � a� hringja � 1700 til a� f� frekari lei�beiningar. (Ef hringt �r erlendu s�man�meri � a� hringja � +354 544 4113).

Skimun fyrir COVID-19

Sj�klingar

eru

skima�ir fyrir COVID-19

vi� komu � sp�talann. Ef grunur er um COVID-19 er teki�

s�ni

�r sj�klingi.

S�ttkv� e�a einangrun

Smitg�t sj�klings � s�ttkv�: Fylgt er verklagi um m�tt�ku sj�klings � s�ttkv� � dag- og g�ngudeild e�a br��am�tt�ku og smitg�t innlag�s sj�klings � s�ttkv�. Tali� er a� sj�klingur geti veri� smitandi � 1-2 s�larhringa ��ur en einkenni koma fram. �ess vegna fara �eir � einangrun � snerti- og dropasmitg�t � s�ttkv�art�mabili til a� koma � veg fyrir �tsetningu starfsf�lks og/e�a annarra sj�klinga.
Smitg�t sj�klings � einangrun: Ef sj�klingur er me� sta�fest smit e�a grun um smit (einkenni og �tsetning) er fylgt verklagi um m�tt�ku sj�klings � einangrun og smitg�t innlag�s sj�klings � einangrun. �egar einangrun er afl�tt hj� sj�klingi me� COVID-19 er fylgt verklagi um COVID-19 - einangrun afl�tt.

Umgengni og smitvarnir

Umgengni og smitvarnir taka mi� af �v� hvort sj�klingur er � s�ttkv� e�a einangrun. S�rt�k skj�l deilda eru �

COVID-19 - handb�k

. Fylgt er eftirfarandi verklagi:

Heims�knir

Heims�knir eru me� takm�rkunum � faraldurst�mum og eru

skv. �kv�r�un fars�ttanefndar og vi�bragsstj�rnar

Stj�rnendur deilda hafa heimild og umbo� til a� takmarka heims�knir enn frekar e�a veita undan��gur fr� heims�knatakm�rkunum.

j� n�nar verklag � g��askjalinu

COVID-19 - komur sj�klinga og gesta � Landsp�tala

Me�fer� og fr��sla

Sj�klingur er uppl�stur um smitlei�ir og honum kennd vi�eigandi smitg�t, einkum handhreinsun og h�stavar��.
A�standendur f� lei�beiningar um notkun � hl�f�arfatna�i og handhreinsun
Ef sj�klingur er greindur me� COVID-19 er fylgt verklagi um uppvinnslu og me�fer� einstaklinga me� COVID-19 � heimah�si og � sp�tala.